Słońce, zieleń – samo zdrowie. A wśród liści czai się wróg, tak mały, że go nie widać: kleszcz.

Łagodne zimy sprzyjają przetrwaniu kleszczy, zresztą nie mają one dużych wymagań. Świetnie radzą sobie w mieście. Dlatego przypadków wywoływanych przez nie chorób przybywa.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), borelioza, jeszcze inne choroby – to nic miłego, naprawdę. W 2 proc. kończy się śmiercią, a często powikłaniami, np. zanikiem mięśni. Leczenie boreliozy może ciągnąć się latami.

Uwaga: KZM można też się zarazić przez produkty mleczne, zwłaszcza kozie, nie poddane obróbce termicznej, popularne w gospodarstwach agroturystycznych. Jednak przebieg choroby jest wtedy łagodniejszy.

Pewnie, że 200-300 przypadków KZM w roku to nie tak dużo. Większość kleszczy nie przenosi tego wirusa. Tyle razy byłeś w lesie i nic ci się nie stało. Prawda też, że nawet jeśli dojdzie do zakażenia, organizm w 70 proc. sam sobie z nim poradzi tak, że nawet go nie zauważymy.

Wroga jednak lepiej poznać, a na zimne dmuchać. A więc – jak przechytrzyć kleszcza? Oto informacje, które w tym pomogą, a pochodzą od Marty Supergan-Marwicz z Katedry Biologii Ogólnej i Parazytologii WUM.

Kiedy jest najbardziej aktywny? W godzinach 8-12 i 16-20, od maja do lipca oraz od września do pierwszych przymrozków. Jednak jeśli zima jest ciepła, kleszcz działa. Wilgotne lato – całe należy do kleszcza.

Gdzie można go spotkać najczęściej? W województwie podlaskim, na Mazurach, koło Szczecina, Poznania. Ale tak naprawdę wszędzie. W Warszawie mnóstwo kleszczy jest w Łazienkach. Są w przydomowych ogródkach i na osiedlowych trawnikach. Pełno ich w Austrii, Czechach, na południu Niemiec, w krajach nadbałtyckich.
Kleszcz lubi lasy liściaste i mieszane, z bogatym poszyciem. Buszuje na granicach poszczególnych obszarów, czyli na brzegu ścieżki czy łąki, bo tamtędy przemieszczają się magazyny jego pożywienia: zwierzęta sarnowate, gryzonie, ludzie zbierający jagody i grzyby, uprawiający jogging, myśliwi (jeszcze jeden argument, żeby nie polować).

Jak uniknąć spotkania? Na spacer ubierz się w koszulkę z długim rękawem, w długie spodnie, wpuść je w skarpety. Przed wyjściem użyj repelentów. Ale kleszcza możesz złapać nawet wybiegając na chwilę boso, aby zerwać sałatę z grządki.
Po powrocie do domu oglądamy ciało swoje, partnera, dzieci. Kleszcz, którego zgarnęliśmy z krzaczka, wędruje po nas, szukając smacznej i delikatnej skóry. Znajduje sobie miejsce pod pachą, w pachwinach, dole łokciowym bądź kolanowym, na szyi, okolicach intymnych, na powiece, między palcami i tam wbija coś w rodzaju ryjka. U dzieci warto obejrzeć zwłaszcza głowę. Nie poczujemy ukąszenia, bo jego ślina zawiera substancje znieczulające. Jego wędrówka trwa zwykle kilka godzin: to nasza szansa. Zdejmujemy ubranie, oglądamy je i strzepujemy, sprawdzamy pościel. Dobrze też wziąć prysznic i użyć gąbki lub szczotki.

Jak wyciągnąć kleszcza, jeśli już na nas siedzi? Jak najszybciej. Pęsetą, pompką próżniową – tym, czym potrafimy. Złapać przy samej skórze i wyciągnąć szybkim, zdecydowanym ruchem. Nie wykręcać go (nie ma to uzasadnienia w jego budowie), tylko ciągnąć prosto.

Co nam jeszcze pozostaje? Szczepienie, które skutecznie chroni przed KZM (informacje na www.szczepkleszcz.pl ). Decyzja o nim to sprawa indywidualna: musimy rozważyć, ile czasu spędzamy „w okolicznościach przyrody”, dokąd się wybieramy na urlop itp. Nie ma sensu się szczepić, jeśli jedyny nasz kontakt z zielenią polega na podlewaniu draceny, a drzewa widzimy tylko na tapecie monitora, natomiast warto o nim pomyśleć, jeśli mamy domek pod lasem lub uwielbiamy biwaki. Szczepienie nie chroni przed boreliozą, więc zalecenia co do unikania kleszczy pozostają dalej aktualne.

Coś na pocieszenie? Kleszcz nie skacze – nie rzuci się na nas z krzaka. Nie siedzi też wysoko na drzewach, ponieważ jego żywiciele, zwierzęta, nie przekraczają zwykle 1,5 m wysokości, więc nie ma potrzeby, aby tam się wspinał.